در نهج البلاغه سخن در مورد قرآن کریم بسیار است وهیچ نامه حکمت و خطبه ای یافت نمیشود که از قرآن نشات نگرفته باشد کلام حضرت علی(ع) هم ریشه در قرآن دارد هم تفسیری است بر قرآن و چیز جدایی از قرآن نیست <شاید یکی از حکمتهای نام گذاری آن تحت عنوان برادر قرآن نیز همین امر باشد اما توجه ویژه ما به خطبه 176 به دلیل نگاه مستقیم آن به قرآن کریم است حضرت علی (ع) بعد از اینکه مردم را به استفاده از قرآن و پند گرفتن از اندرزهایش دعوت کرد فرمودند:{فان الله قد اعذر الیکم بالجلیه واتخذ علیکم الحجه} بدرستیکه خداوند آشکارا جای عذری برای شما نگذاشته وحجت را بر شما تمام کرده.همان طور که آشکار است خداوند هیچ جای عذرآوردن برای انسان نگذاشته تا انسان به واسته آن به درگاه عدل الهی شکایت بکند.اگر بنده بگوید من به قرآن اهمیت ندادم , خداوند در جوابش می گوید من طوری مطرح نکردم که به آن اهمیت ندهی اگر بنده بگوید حجت در مورد خدا و پیغمبر و قیامت برای من به اتمام نرسیده بود جواب خواهد شنید ما به صراحت بیان نمودیم و تو ظالم بودی که ایمان نیاوردی وحجت روشن خدا را نادیده گرفتی ویا در قیامت بنده چنین ادعا کند که: من چنین فرض کردم که پیامبر تمام ای حرفها را از خود بافتهاما پاسخ : قرآن کریم در رابطه باحقانیت خود طی سه مرحله مبارز طلب نموده است که اتمام حجتی واضح است برای هر انسانی با هر دینی.

1-مرحله اول آیه 88 سوره اسراء که در آن میفرماید{قل لئن اجتمعتالانس والجن علی ان یاتوا بمثل هذا القرآن لایاتون بمثله ولو کان بعضهم لبعض ظهیرا} بگو اگر انس وجن گرد آیند که نظیر این قرآن را بیاورند و اگر بعضی از آنان پشتیبان گروهی دیگر باشند هرگز نمی توانند نظیر آن را بیاورند.لازم به ذکر است که در قرآن نگفته جمع شوند بلکه فرموده اگراجتماع کنند باید توجه داشت که در کلمه اجتماع کردن گاهی انگیزه و جدیت وجود دارد.شاید یکی از دلایل آن این باشد که عمدتا افعال جمعی به نتیجه و هدف نزدیکترند تا کار های انفرادی.نکته دیگر اینکه این ادعا ی قرآن مختص به زمان رسول الله نیست بلکه تا قیامت استوار است هر چند پیشرفت علم و مادیات با سرعت بسیار بالایی رو به رشد باشد و افکار و اندیشه ها در کنار یکدیگر قرار بگیرند و به راحتی باهم ارتباط     برقرار کنند یقینا مثل قران را نخواهند آورد.خداوند در این مرحله به آنها تخفیف داده و فرمودند:نه اینکه شما بتوانید تمام قرآن را بیاورید و این لقمه در محال هم از دهان شما بزرگتر است پس اگر میتوانید 10 سوره به مانند قرآن بیاورید.توجه کنید که سوره های ابتدایی قرآن که بر پیامبر نازل شد سوره های مکی اند که از سوره های کوتاه قرآن هستند یعنی به طور فرض اگر آنها میتوانستند 10 سوره به اندازه سوره مبارکه کوثر بیاورند در حالی که به سختی به یک خط رایج کتابی می رسد باز هم برنده بودند.نکته قابل توجه بعدی این است که این دعوت قرآن به مبارزه در اوج قدرت طرف مقابل اوست.یعنی زمانی که قرآن چنین دعوتی میکند اعراب در اوج ادبیات خود می     درخشند و به قول برخی نویسندگان شعر و شتر و شمشیر تمام عقل و هوش اعراب را به خود جمع کرده بود.

2-در مرحله دوم ایه 13سوره هود خداوند می فرماید{ام یقولون افتراه قل فاتوا بعشر سور مثله مفتریا و ادعوا من استطعتم من دون الله ان کنتم صادقین}یا میگویند آنرا پیامبر از خودش ساخته بگو اگر راست میگویید 10 سوره ای همانند آن بیاورید و هر کس را که میتوانید در برابر خداوند به کمک بخوانبد.

3-در مرحله سوم خداوند در آیه 23و24 بقره می فرماید{و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فاتوا بسوره من مثله وادعوا شهدائکم من دون الله ان کنتم صادقین} و اگر در آنچه بر بنده خویش فرو فرستادیم شک دارید اگر راست میگویید سوره ای همانند آن بیاورید و از یاورانتان در برابر خداوند یاری بخواهید.

{فان لم تفعلوا و لن تفعلوا فاتقواالنار التی وقودها الناس و الحجاره اعدت للکافرینولی اگر چنین نکردید که هرگز نخواهید کرد از آتشی که هیزم آن انسان و سنگ هاست و برای کافران آماده شده است بپرهیزید.درآیه 38 سوره یونس نیز شبیه همین کلام را می فرماید.پس از این مراحل کار به جایی می رسد که میفرماید :تنها یک سوره مانند قرآن بیاورید نکته بعدی در جهل و غرور برخی اعراب در زمان پیغمبر است چنانچه نقل شده سکه ای از آنان بر زنین می افتاد به خاطر آن سکه طلا هرگز خم نمی شد تا مبادا غرورشان لکه دار شود. و این هم تاکید دیگر است بر گفته خداوند متعال که فرمودند:صدق الله العلی العظیم. گفتار بالا تنها پاسخ به یک سوال در طی سه مرحله بود تا ببینیم منظور حضرت علی در ابتدای خطبه 176 مبنی بر اینکه خداوند حجت را بر بندگانش تمام کرده وجای هیچ عذری باقی نگذاشته چیست؟ بله جای هیچ شک و شبهه ای باقی نمی ماند بلکه هر انسانی با هر مرام و مسلکی باشد باید آن را بپذیرد دولت های اسلام ستیز غرب تا به حال از هیچ فعالیتی مبنی بر ضربه زدن به اسلام و مسلمین کوتاهی نکرده اند حال ما پیشنهادی باکمال اطمینان به آنها میدهیم و آن اینکه : آنها تمام ادبا مورخان شاعران مفسران و اهل خبره در هر زمینه ای را که میشناسند دعوت کنند و هرگز نخواهند توانست آیه ای به مانند قرآن بیاورند.همینطور که فرآن باصراحت و بدون ابهام بسیاری از موارد را بیان کرده است که باوجود صراحت اظهر من الشمس آن جای هیچ گونه عذری باقی نمی ماند و هر انسانی به قلب سلیم خود رجوع کند آنها را در می یابد. آری نسخه قرآن در فطرت انسان موجود است و زین رو قرآن ذکر اسست و پیغمبر مذکر قرآن و فطرت پاک آدمی دو نسخه از یک کتابند . خداوند در آیه 23سوره بقره خطاب بر منکرین قرآن ازآنها دعوت می کند تا شاهدانی در این رابطه بیاورند و باید توجه داشت که شاهد در رابطه با عهد و پیمان بین خدا و خلق باید معتبر باشد منکرین قرآن شاهدانی برای خودشان قرار میدهند و این عهد و میثاق همان پیمانی است که انسان را در زمین اسیر خود کرده و آدمی همواره به دنبال این عهد و پیمان می گردد و اگر به بت خانه و دنیا و اسبابش رو بیاورد به دنبال آن عهد و میثاق است لکن با آدرسی اشتباه     .البته باید توجه داشت که خداوند آدم و بنی آدم رادر بسیاری  از مواقع مثل مورد اخیر شاهد قرار داده است و آدم و بنی آدم خود مفهومی دقیق و پیچیده دارد که هر موجودی را صرف داشتن دو دست وپا و ظاهری انسان وار بنی آدم نمی داند /که یکی از موارد آن موارد داستان نعیم ابن منصور اشجعی است که از سرکردگان و رئسای منافقین به حساب می آمد و او به آن حد در نفاق و کفر غوطه ور بود که خداوند با برداشتن هرگونه ادات تشبیه مستقیما او را شیطان معرفی کرد و در آیه 175 آل عمران در مورد او چنین می فرماید: {انما ذلکم الشیطان یخوف اولیاءه... }آن شیطان است که دوستدارانش را می ترساند .در ادامه خطبه حضرت چنین می فرماید{و بین لکم محابه من الاعمال و مکارهه منها لتتبعوا هذه و تجتنبواهذه} (و روشن ساخت)و بیان کرد برای شما هر عملی را که دوست می دارد یا ناخوش میشمارد تا از یکی دور شوید و به دیگری نزدیک شوید (تبعیت کنید)در اینجا نمونه هایی از موارد مورد پسند خداوند و چند مورد از اعمالی که خداوند دوست ندارد را ذکر می کنیم :

02/05/1390

1-آیه 76 سوره آل عمران /وفای به عهد

2-آیه 159 سوره آل عمران /مشورت و تصمیم گیری و توکل و اعتماد به خدا

3-آیه 13 سوره مائده /گذشت و عفو و بزرگواری و دوست داشتن محسنین

4-آیه 108 سوره توبه /شرک جدی ترین آلودگی و ناپسند نزد خدا

5-آیه 146 سوره آل عمران /صبر و استقامت و عدم ترس از دشمنان خدا

6-آیه 57 سوره آل عمران /خداوند ستمکاران را دوست ندارد

7-آیه 23سوره حدید /تلاش برای دوری از غرور

8- آیات 77 و 76 سوره قصص/تلاش احسان پرهیز از فتنه و فساد

9- آیه 18 سوره لقمان /دوری از غرور و کبر